Kraliçe Kandaka, Beyaz Thobe, Altın Dolunay Küpe: Sudanlı Kadınlar
Uzun beyaz bir elbise giymiş ve kulaklarında dolunay şeklindeki altın rengi küpeleriyle, bir arabanın üzerine çıkmış bir kadın. Kim olduğu ilk önce öğrenilemeyen bu kadın, diğer eylemciler –çoğunluğu kadın- tarafından çevrelenmiş ve bu anı kaçırmamak için herkes telefonlarına sarılmış.
Bu fotoğraf dün, dünya gündemine umut veren bir fotoğraf olarak düştü. Türkiye’de de fotoğrafın yarattığı etkiyle, az kişi için de olsa “Sudan’da neler oluyor?” sorusu seçim gündemine ek olarak ilgilenilmesi gereken bir konu oldu.
Birkaç ay önce ekonomik krize ve yoksulluğa karşı başlayan eylemler kısa bir süre içinde rejim karşıtı gösterilere dönüşmüştü. Sokakları terk etmeyen Sudanlılar, 1989’dan beri iktidarda olan Omar Hassan el Bashir’i istifaya çağırıyorlar. Uluslararası ceza mahkemesi tarafından tutuklanma kararı bulunan Bashir’e yönelik suçlamalar arasında soykırım da yer alıyor. Omar Hassan el Bashir’in 2020’de yapılacak seçimlere girerek ülkeyi 5 yıl daha yönetme isteği karşısında Sudanlılar kitlesel bir şekilde eylemlere başladılar.
Uzun yıllardır, ne giyeceklerini ve nereye gidebileceklerini kısıtlayan yasalarla karşı karşıya kalan Sudanlı kadınlar, yaşamlarını temelden değiştirmek istediklerini söyleyerek protestoların ön saflarında yer alıyor.
Bahse konu olan fotoğraf ise, Sudan’ın başkenti Hartum’da, kitlesel bir oturma eyleminin üçüncü günü sırasında çekildi. Sosyal medyada viral hale gelen fotoğrafı çeken Lana Haroun, CNN’e yaptığı açıklamada fotoğraf makinesinin yanında olmadığını ve onu görür görmez mutlaka bir fotoğrafının çekilmesi gerektiği için telefonuyla çektiğini söyledi. Haroun duygularını “Herkese umut ve pozitif enerji vermeye çalışıyordu ve yaptı. Tüm Sudanlı kadınları temsil ediyordu, onlara ilham veriyordu, Sudanlı kadınların hikayesini anlatıyordu. Mükemmeldi.” diye aktardı.
Meydanda söylenen bu şarkıda ise, bir çeviriye göre, kadın “Onlar bizi din adına yaktı” derken diğer eylemciler ise Thawra diyerek devrim çağrısı yapıyorlar.
Arap basınından edindiğimiz bilgiye göre bu viral fotoğraftaki kadının ismi Alaa Salah. Sudanlı sosyal medya kullanıcıları Salah’ın giydiği elbiseye ağırlık vererek arkasındaki sembolizmi vurguladılar. Hind Makki, Twitter’da yayınladığı flood gönderisinde Salah’ın üzerindeki beyaz elbisenin Sudan’da önemli bir ihracat ürünü olan pamuktan yapılmış bir elbise olduğu ve bunun profesyonel iş yaşamında çalışan kadınlar tarafından giyildiğini yazdı. Kulaklarındaki altın rengindeki küpelere ise fedaya adı veriliyor ve pek çok Arap ülkesinde olduğu gibi Sudan’da da dolunay, güzellik metaforu olarak kullanılıyor. Videodan net bir şekilde görebildiğimiz Salah’ın yüzünde, yatay boyanmış çizgiler de var. Bunun muhtemelen Sudan’ın geçmişinden gelen ünlü halk kahramanlarından ilham alınarak yapıldığı söyleniyor. İlhamlarından en önemlisi ise, 19. yüzyıl başlarında Türk-Mısır işgaline karşı savaşta yer alan, aynı zamanda şair olan Mihera Bind Abboud olabilir.
Bugünlerde yeniden tarih sahnesine çıkan kadın eylemciler için ise Kandaka ifadesi kullanılıyor. Sudan’ın antik tarihinde ülkeleri ve hakları için sert mücadeleler vererek güçlenmiş kraliçelere Kandaka deniyor.
Sudanlı sosyal medya kullanıcıları ise Alaa Salah’ın fotoğrafını bir umut olarak gördüklerini belirtip “Son otuz yıldır beklediğimiz an” diyerek paylaşıyorlar.
Haber: Şeriban Alkış