Bolsonaro çareler arıyor
Bu hafta sonu binlerce Bolsonaro taraftarları Brezilya’nın başkenti Brazil’de Ulusal Meclis Binası ve ardından hükümet sarayı Planalto Palace’ı, son olarak ta Yüce Mahkeme binasını işgal ettiler. 100 otobüsle gelen göstericiler camları, güvenlik kameralarını kırarak içeri girdiler.
Bolsonaro’nun yaptığı bütün kirli işler nedeniyle başının adalet ile belaya gireceğini biliyor, sonunda hapishaneyi boylamamak için yapabileceği en temel şeyin taraftarlarına bir darbe yaptırma olacağı düşünülüyordu.

Bu hafta sonu binlerce Bolsonaro taraftarları Brezilya’nın başkenti Brazil’de Ulusal Meclis Binası ve ardından hükümet sarayı Planalto Palace’ı, son olarak ta Yüce Mahkeme binasını işgal ettiler. 100 otobüsle gelen göstericiler camları, güvenlik kameralarını kırarak içeri girdiler. Parlamenterlerin odalarını da kırıp dökmüşler. GlobaNews kanalı kolluk kuvvetlerinin sayıca az olduğundan olayı önleyemediklerini yazıyor. Ancak Lula taraftarları, güvenlik sorumlusunun Bolsonaro taraftarı olduğundan kolluk kuvvetlerini özellikle zayıf bıraktığını savunuyorlar. Bölgeye hemen çok sayıda yeni militer polisin gönderileceği açıklandı. Olay ne kadar 6 Ocak 2020’de Trump taraftarlarının seçim sonuçlarını kabul etmeyerek Capitol Hill’i işgal etmelerine benziyor, değil mi? Lula bölgede değildi, başka bir eyaletteki sel felaketinden zarar gören vatandaşları ziyaret ediyordu.
Bolsonarocuların böyle bir eylem yapabileceği zaten biliniyordu. Onlar Lula’nın kazandığı başkanlık seçim sonuçlarını kabul etmediler ve sürekli itiraz ettiler, hatta orduyu darbe yapıldığı gerekçesiyle müdahaleye bile çağırdılar. Ancak seçim kurulu kesinlikle bunu reddetti ve sonuçta Lula bilindiği gibi 1 Ocak’ta çok güzel bir törenle iktidar koltuğuna oturdu.
Ama Bolsonaro sonucu kabul etmedi ve devir teslim törenine iki gün kala ailesini de yanına alarak ABD’de sevgili dostu Trump’ın otellerinden birine yerleşti, kimilerine göre de kaçtı. Başkanlık kuşağını Lula’ya ülkenin yıllardır çöp toplama işini yapan bir kadın taktı.
Bolsonaro ülkede silah edinme koşullarını hafifleterek ve herkesi silah almaya davet ederek de adeta bir darbe hazırlığında idi. Seçim sonuçları açıklandıktan sonra taraftarları sokakları işgal etmişler, yığınla olay çıkartmışlar ve kabul etmeyeceklerini açıklamışlardı. Çeşitli eyaletlerde de ordu binaları ya da kışlaları ününde oturma eylemleri yapıyorlardı. Yüce Seçim Mahkemesi 11 Kasımda derhal yolların ve kampların temizlenmesini emretmişti. Çoğu dağıldı ama hala bir kısmı oturma eylemlerini sürdürüyorlardı. 1 Ocak’ta artık Lula başkanlığı devir teslim alınca da kamplar tamamen dağıtılmıştı.
Bolsonaro ne yapabilir?
Faşist Bolsonaro’nun iktidarda iken çok yolsuzluk yaptığı su götürmez. Çok yakından bildiğimiz ihalelerde adam kayırma, kamu mallarını özelleştirme, sağlık, sosyal güvenlik ve eğitim sistemlerini çökertme gibi politik uygulamalar ile halkları gerçekten yoksullaştırdı. Hatta pandemiyi kabul etmeyerek yüz binin üzerinde vatandaşının ölümüne sebep oldu. Kıtadaki gericilik ile işbirliği içinde Lula’nın ülkeyi girdirdiği tüm ilerici örgütlenmelerden çekilip ABD kuyrukçusu bir politika izledi. Brezilya’nın askeri diktatörlükten kurtulup demokrasiye geçmesinden beri de ikinci dönem seçilmeyen ilk başkan oldu. Bunu bir türlü kendine yediremedi deniyor ama asıl neden yaptığı yolsuzluklardır. Şimdi Lula iktidarı bunları ortaya çıkarırsa suçlu bulunup hapse atılması büyük olasılıktır. Asıl bu korkusu nedeniyle iktidarı devretmek istemiyordu. Daha doğrusu etmesi “ölümü” demekti.
Lula başa geçer geçmez ülke ulusal güvenliği nedeniyle 100 yıldan önce açılamayacak devlet arşivlerinin açılıp Bolsonaro’nun arşivlenmeyi gerektirmeyecek şeyler koyup koymadığının araştırılması için arşiv başkanına yazılı bir emir verdi. İlk araştırmada ulusal güvenliği değil Bolsonaro’nun kişisel güvenliğini sağlayacak bir takım belgeler de bulundu. Daha araştırma bitmedi elbette. Ama Bolsonaro işte bütün bu yaptığı kirli işler nedeniyle başının adalet ile belaya gireceğini biliyor.
Sonunda hapishaneyi boylamamak için yapabileceği en temel şeyin taraftarlarına bir darbe yaptırma olacağı düşünülüyordu. Sürekli olarak taraftarlarına satın aldırdığı binlerce silahlarla şiddet, terör eylemleri yaptırma ve ülkeyi bir karışıklık içine sokma olasılığından söz ediliyordu. İkinci olarak senatoda bu yıl daha da artacak olan çoğunluğunu kullanarak en azından mahkemelerde vs. politik baskılar yapabilir deniyordu. Üçüncü olarak yine aynı yollarla eski devlet başkanı olarak dokunulmazlık çıkarttırıp yasal bir takım garantiler sağlama peşinde koşabileceği tahmini yapılıyordu. Ya da yaşı nedeniyle sağlık problemleri olduğu ve 2018 yılındaki bıçaklama olayından durumunun daha da kötüleştiği gerekçesi ile yandaş sağlık yetkililerinden tutukevine konulamaz raporu almayı deneyeceği düşünülüyordu. 1
Kendisini içeri atılmaktan kurtarabileceği böyle yollar üzerinde tahminler yapılırken birden 8 Ocak günü İtalyan Demokrat Parti milletvekili Fabio Porta: “Olası bir kaçma yolu olarak Bolsonaro’nun vatandaşlık talebinden bilgisi olduğunu açıkladı.” Bolsonaro Italya’ya yerleşmek için çifte vatandaşlık talebinde bulunmuş ve bu Parlamento kulislerinde tartışılıyormuş.2
Bolsonaro ülkesinde aleyhine açılacak olası davalardan kaçmak için İtalya’ya yerleşmeyi düşünmüş. İtalya’dan önce Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan gibi diktatörlükler ya da radikal sağ Viktor Orban’ın ülkesi Macaristan’a yerleşmeyi düşünmüş. Ama sonra faşist Meloni seçimleri kazanınca da İtalya alternetifi daha uygun görünmüş.
Fakat iki ülke arasındaki uluslararası anlaşmalar nedeniyle İtalya, Brezilya iktidarı isterse, onu geri verme durumunda kalabilecektir. İşte bütün bunların İtalya faşist Başbakanı Giorgia Meloni tarafından düşünülüp tartışılmakta olduğunu ögreniyoruz. Zaten Bolsonaro ailesi eskiden İtalya’nın küçük bir kasabasından Brezilya’ya göç etmişler. 2019 yılında da bu kasaba belediye başkanı Bolsonaro’ya bir törenle onursal vatandaşlık vermiş. Ayrıca Bolsonaro’nun oğulları da iki yıl önce İtalyan vatandaşlığına müracat etmişler. Yani başlarına gelebilecek şeylerin farkında önlem almak istemişler. Fakat faşist Meloni can kurtaranı olacak mıdır? Göreceğiz.
Bolsonaro başından beri Lula ile çok uğraştı. Onu 1,5 yıl hapiste tuttu, siyasi yasak getirdi. Onu karşısında güçlü bir rakip olarak gördü hep sonuçta da çok az farkla da olsa yenildi. Artık iktidarı döneminde yaptığı tüm yolsuzlukların hesabının kendisine sorulmasından korkup kaçmaktadır.
Neoliberal politikaların çöktüğü, sağ politikacıların artık faşist politikalardan başka bir seçenek bulamadığı günümüzde halkların uyanması ile iktidarlarından olduklarında ne yapacakları, adaletten nasıl kaçacakları konusunda kafa yormaları, yollar aramaları sık sık karşımıza çıkacak gibi görünüyor. Hatta bizim ülkemizde de bu konuları konuşmuyor muyuz?