“Nasıl Bir Değişim”
Ülke tarihinde ilk kez bir sol aday, Gustavo Petro yardımcısı Francia Marques ile bu kadar çok oy alıp ilk sıraya oturdu. Petro oyların %40.32’u ile ikinci tura kaldı.
Seçimlerin sürprizi ikinci sırada, olması beklenen şimdiki iktidar adayı Federico Gutierrez değil de üçüncü, dördüncü sırada belki olması beklenen Rudolfo Hernandez’in olmasıydı. O da oyların %28.1 ‘ini alarak ikinci tura kaldı. 19 Haziranda yapılacak ikinci turda bu iki aday yarışacaklar.
Kolombiya seçim sonuçları ülke halklarının genel Latin Amerika halkları gibi değişiklikten yana olduğunu gösterdi. Ülke tarihinde ilk kez bir sol aday, Gustavo Petro yardımcısı Francia Marques ile bu kadar çok oy alıp ilk sıraya oturdu. Bu aslında bir sürpriz olmadı kamuoyu yoklamaları hep bu doğrultuda idi. Petro oyların %40.32’u ile ikinci tura kaldı.
Seçimlerin sürprizi ikinci sırada, olması beklenen şimdiki iktidar adayı Federico Gutierrez değil de üçüncü, dördüncü sırada belki olması beklenen Rudolfo Hernandez’in olmasıydı. O da oyların %28.1 ‘ini alarak ikinci tura kaldı. 19 Haziranda yapılacak ikinci turda bu iki aday yarışacaklar.
Seçimlerden halkların %70’inin şimdiki düzenin değişmesinden yana olduğu sonucu çıktı. Kolombiya halkları da Latin Amerika halklarının zincirine katılmışlar. Bu nedenle ilerici kıtada sevinç yaşandı. Pueblo Grubu hemen seçimleri kutladılar. Latin Amerika’da bir umut yarattı, dediler; halklarla yeni bir dialog havası, sosyal eşitlik ve kaynaşma, ülkenin nefes almaya başladığını, söylediler. Kolombiya yeni bir dönemecin eşiğindedir. Kıtanın en gerici rejimi bir deprem yaşamıştır ve ülke artık eskisi gibi olamayacaktır.
Halklar yeni bir düzen istiyorlar ama bunun nasıl bir değişiklik olacağı ikinci turda anlaşılacaktır. Hernandez biraz karanlık bir tiptir. Seçilmesi bize 2021 yılı Ekvador başkanlık seçimlerini hatırlattı. Halklar gerici Lenin’in neoliberal politik soygunundan bıkmıştı ve Rafael Ortega’nın yeni adayı Andres Arouz’a oy vermeleri bekleniyordu. Gerici güçler bu kez ilericilerin oylarını bölmek için empryalizm ile ilişkili yerli halklardan Yaku Perez’i allayıp pullayarak aday olarak ortaya çıkarttılar. Yerli halklar ona inandılar, ilerici oylar bölündü ve seçimlerin galibi gene gerici ünlü banker Guillermo Lasso oluverdi. İşte şimdi de Kolombiya gericiliği Petro’nun kazanmasını önlemek için ilericilik postuna bürünmüş bir Hernandez mi ortaya çıkarttı diye düşündük.
Seçimlerin başından beri bu iktidarın allem edip kallem edip düzenini korumak için ülkeyi kana bulayabileceği beklentisi vardı. Bir şekilde seçimleri engeller deniyordu. Ama genel olarak seçimler olaysız geçti. Yani eli bu kadar kanlı yolsuz iktidarın kuzu kuzu seçim sonuçlarını kabul etmesi bizde böyle bir taktik planlama yapmış olabilirler mi kuşkusunu doğurdu. İkinci gelen Hernandez’in özelliklerine baktığımızda da bu şüphe güçlenmektedir.
Hernandez Kimdir?
Hernandez 77 yaşında zengin bir mühendistir. 2016-19 yılları arasında Bucarmanga eyaleti valiliğini yapmış. Başkanlık seçimlerine kendi kurduğu Yolsuzluğa Karşı Valiler Liginden aday oldu. En önemli, belkide tek seçim vaadi ülkeyi yolsuzluklardan arındırmaktır.
Ancak ilginç olan da aleyhine açılmış, arasında yolsuzluk da olan, 34 tane çeşitli dava vardır. Hatta valilik yaparken eyaletin çöp toplama işinde yolsuzluk yaptığı için seçildiği gün kendisine dava açıldı. Bizde de sık sık yaşadığımız gibi bazı işleri kendi çıkarları doğrultusunda belli kişilere dağıtmış. Yani yolsuzlukla mücadeleyi bayrak edinmiş aday yolsuzluklarla suçlanıyor. Ayrıca gene vali iken bir meclis üyesine herkesin içinde tokat atıyor. Kendi inşaat şirketine kara çaldığı için bir adamı öldürmekle tehdit ediyor. Yasalara göre valilerin politikaya karışması yasak olmasına rağmen görevinde politik laflar ediyor. Savcılık uyarıda bulunuyor ve o da valilikten istifa ediyor, bir daha valilik yapması yasaklanıyor. Valiliği süresinde böyle suç sayılabilecek şeyler yapıyor.
Uygunsuz davranışları bununla da bitmiyor. Kendisi ile yapılan bir söyleşide Adolf Hitler hayranı olduğunu söylüyor ama sonra tepkiler yağınca dilim sürçtü, Albert Einstein demek istedim diye bir yalan kıvırıyor. Bize göre dili çok konuda sürçüyor. Ona göre kadınların politikada işleri olmamalıdır. Onlar evlerinde oturup çocuklarına bakıp uzaktan politik laflar edebilirler ancak. Hele ülkesine gelen Venezuela kadınları “dilenci, orospu, işsiz ve yoksul çocuk doğurma fabrikası” olarak görüyor. Tam anlamıyla maço özellikleri taşıyor.
Sürekli çelişkili açıklamalar yapan Hernandez’in bir Uribe destekçisi olduğu değerlendirmelerini reddetmesine inanmak zordur. Uribe eskiden beri yakın bir dostudur ve valiliği de onun desteği ile kazanmıştır. Ama o kendini geleneksel partilerden bağımsız olarak gösterdi. Ne sağ ne de solum dedi.
Hernandez’e Kolombiya Trump’ı yada Bolsonaro’su denmektedir. Zaten yukarıda anlattığımız çeşitli olaylar da böyle bir yapıyı destekler niteliktedir. İktidar programı açısından da benzerlikler taşır. Yolsuzluk karşıtı olmanın dışında pek ideolojik bir yapı yoktur. Geleneksel sağ laflar eder. Devlet özel bir şirket gibi yönetilmelidir. Ülke dış borcu kemer sıkma politikaları ile ödenmelidir. Başkan olunca maaşını bağışlayacaktır. Borçların ödenmesi için bazı konsoloslukları kapatmak niyetindedir. Vekillerin resmi makam araçlarını almak gibi tasarruflar düşünmektedir. Halkların bütçelerini biraz kısmak gibi önlemlerle ülke ekonomisini düzlüğe çıkaracağını savunmaktadır.
Zaten söyleyecek pek bir şeyi olmadığından da başkanlık adaylarının TV tartışmalarına katılmadı ve “söylenecekler söylendi buna ne gerek var” dedi. Şimdi gerçekten onun Petro’nun entelektüel yapısı karşısında pek söyleyecek bir şeyi olmayacaktır. Belki mühendislik eğitimi almıştır ama doğru dürüst bir politik yapısı yoktur. Politik bilgisi yok, tartışabilecek bir gücü yok diyelim. Bu durumda da çok zor sorunlarla karşı karşıya olan Kolombiya’nın politik durumunu gerçekten değiştirme gücüne sahip bir aday olup olamayacağı düşündürücüdür.
Karamsarlık
Seçim sonuçlarının açıklanmasından sonra ne Petro’nun Historical Pakt üyeleri ne de halkların coşkulu bir kutlaması olmamış. Bir nedeni Petro taraftarlarının %50 üzerinde oy beklentisi olmasından kaynaklanıyor olabilir. İkinci olarak iktidar adayı Gutierrez’in ikinci tura kalması bekleniyordu. Hernandez gibi garip bir aday ortaya çıktı.
Üçüncü olarak seçim sonuçlarının hemen arkasından Gutierrez kaybettiğini kabul edip oyunu Hernandez’e vereceğini açıkladı. Sonra arkasından diğer sağ güçler de Hernandez’i destekleyeceklerini söylediler. Yani sağ güçlerin %30’lara varan oyu Hernandez’in %28.15 oyuna eklenirse onun başkan seçilebilme olasılığı vardır. Petro gerçekten kaybedebilir. Karamsar olmaları böyle anlaşılabilir
Hernandez de bize göre sağın oyunu biraz cepte keklik gibi görüp asıl değişiklik isteyen kesimi bölebilmek, oradan oyları garantilemek için iktidar kanadından kendini uzak tutmaya çalışan açıklamalar yapıyor. “Benim ittifakım halklardır.”, “sıfır ittifak, sıfır Uribe, sıfır Petro”, “bağımsız olacağım.” diye açıklamalar yapıyor. Zaten seçim sonrası yapılan kamuoyu yoklamalarının Hernandez’i önde gösterdiğini yazıyor Telesur sitesi.
Seçim sonrası hava Petro için seçim öncesinden daha karamsar görünmektedır. Buram buran gericilik kokan Hernandez birden değişiklik yanlısı postuna bürünüvermiştir. Petro’nun gerçekten işi zordur. Karşısında “sol iktidar olmasın da kim gelirse gelsin” diyen bir kitle büyümektedir.
Petro’nun Olanakları
Petro ne yapacaktır? Seçim sonrası ilk halka seslenişinde “biraz gayret“ diyerek umut vermeye çalıştı. Birkaç milyon yeni oy ile gene kazanma şansı vardır. Peki bunları nereden bulacaktır? O, militanları bulundukları bölgelerde sakin bir şekilde, yani telaşa kapılmadan propaganda yapmaya çağırdı. Kolombiya halkları genelde seçimlere katılmıyorlar. Genel olarak katılım %50’ lerde kalıyor. Biz bunu Şili’de de gördük. Latin Amerika halkları genelde sandığa gittiklerinde pek bir şeyin değişmeyeceğine o kadar inanmışlar ve bunu o kadar çok yaşamışlar ki seçimlere katılım oranı hep düşük oluyor. Şili’nin yeni Başkanı Boric mahallelerde bu halklar ile teke tek çalışmalar yapıp onları oy kullanmaya ikna ederek seçimleri kazanmıştı. Şimdi sıra Petro taraftarlarında gözüküyor. Halklara inanmak, onları politize etmek, umut olduklarını ve başarabileceklerini anlatmak gerekiyor. Seçimlere 3 hafta var ve bu süreç çok sıkı çalışma ile değerlendirilmelidir.
Bir diğer öneri de yine Şili’de Boric’in uyguladığı gibi halk protestolarının yaşandığı alanlarda siyasi çalışma yapmaktır. Petro eski başkent Bogota valisi olarak çok sevilmiş ve sayılmıştı. Halklara çok şeyler vermişti. Onların arasında çalışma yapılarak sandığa gitmeleri sağlanabilir.
Ama Petro bir girişimde daha bulundu. Yazıyı kaleme aldığımız sırada Hernandez’e ilginç bir ortaklık çağrısında bulundu. “İnkar edilemez bir şekilde rakibimin giderek daha çok bizimkine benzeyen bir iktidar programı yapma gayreti içinde olduğunu görüyorum.” dedikten sonra ülkenin yüzyıllardır iki blok halinde olduğunu ve bunlardan iktidar olanın diğerini hiçe saydığını söyledikten sonra da ekledi: “ .. bir ulusal anlaşma yapalım ve iktidarın ilk yapacağı iş, ister onların ister bizimki olsun, 19 Haziranda Kolombiya’nın tarihi anlaşma yolunu inşa edelim.” (1)
Bizce Petro iyi bir taktik uygulamaktadır. Böyle bir ittifak çağrısı ciddi midir? Sanmıyoruz. Hernandez eski düzen yanlısı olduğunu gizlemeye çalışan biridir. Solcu da değilim diyor. Petro da akıllı bir şekilde rakibinin iktidar programının kendilerininkine yaklaştığını söyleyerek onu korkutuyor. Yani solcu mu olacaksın diyor. Böylece de hem onun sola kaydığını ilan ederek sağ seçmenleri uyarıyor hem de değişiklik isteyen kitleleri dikkate davet ediyor. Dikkatleri programlara çevirerek sağ ve solun kitleler içinde tartışılması yolunu da açıyor. Programlar arasındaki farka dikkat etmeleri gerektiğini anlatmaya çalışıyor. Hem Hernandez sola kaymıyorum diyerek ortada olduğunu sağa kaymadan gösterme becerisini göstermeye zorlanıyor. Ortada olma gerçeğini savunması zorlaşacaktır.
Yukarıda anlattığımız Hernandez zaten politik bilgisi pek yüksek olmayan biri olarak her an gaflar yapabilir. Bilgisizliğini, tutarsızlığını her an ortaya dökebilir. Şimdi gözler bu iki adaydadır. Petro hem entelektüel bilgi ve becerisi ile akıllı davranarak halkları yanına daha iyi çekebilir hem de halk arasında militanlarının bire bir çalışması ile iki adayın arasındaki farkı kavratır, tartıştırır. Bu ittifak çağrısı bizce iyi bir ayrıştırma aracı olacaktır. Halkların sağ ve sol bilinci daha iyi gelişecek ve kendi çıkarları doğrultusunda daha iyi bir tercih yapabileceklerdir.
Evet Kolombiya halkları değişimden yana oy kullandılar ama bu iki değişim arasındaki farkın ortaya çıkması gerekiyor. Sanırız Petro güçlü propaganda ve alttan militanlarının çalışması ile bu iki farklı değişimin nasıl bir şey olduğunu ortaya koyma becerisini gösterecektir. Elbette bu gerçeğin ortaya çıkması eski iktidar tarafından zor yada başka kanallarla engellenmez ise. Son anda her an el altında tutulan seçimlerin herhangi bir gerekçe ile iptal edilmesi yaşanmaz ise, Kolombiya hayret edilecek bir şekilde doğru dürüst bir seçim yapmış olacaktır
Alıntı: