‘Görünmeyen emek’ sokakta: “ILO C189’u imzala!”

16 Haziran Dünya Ev İşçileri Günü’nde İstanbul’da güvenceli çalışma talebi yükseldi. Türkiye’de büyük çoğunluğu kadın olan 1 milyona yakın ev işçisi için ILO C189’un imzalanması çağrısı yapıldı.

Kadıköy Süreyya Operası önünde toplanan ev işçileri, 16 Haziran Dünya Ev İşçileri Günü’nde bir araya gelerek güvenceli ve insan onuruna yaraşır çalışma koşulları talep etti. İmece Ev İşçileri Sendikası’nın çağrısıyla düzenlenen basın açıklamasında, Türkiye’nin hâlâ Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 189 No’lu Sözleşmesi’ni imzalamamış olması protesto edildi.

Basın açıklamasında konuşan ev işçileri, “Ev işi iştir, ev işçisi işçidir!” sloganlarıyla seslerini duyurmaya çalıştı. Basın açıklamasında, 44 yaşındaki ev işçisi Eylem Sefi’nin geçtiğimiz günlerde Antep’te yedinci kattan düşerek hayatını kaybetmesi “iş cinayeti” olarak tanımlandı ve sorumluların hesap vermesi gerektiği vurgulandı. “Eylem Sefi’nin ölümü kader değil, denetimsizlik ve cezasızlık politikalarının sonucudur” denildi.

“Sosyal güvence ve yasal koruma istiyoruz”

Açıklamada ev işçilerinin büyük bölümünün kayıt dışı çalıştırıldığı, 10 günden az çalışanların sigorta kapsamı dışında bırakıldığına dikkat çekildi. İmece Ev İşçileri Sendikası, “1 gün de çalışsak işçiyiz” diyerek İş Kanunu kapsamına alınmayı talep etti.

Dijital platformlar üzerinden çalışmak zorunda kalan ev işçilerinin sömürü koşullarına da değinilen açıklamada, “Ev işçileri köle değildir!” ifadeleri kullanıldı. Aracı kurumlar ve platformların denetimsizliğine son verilmesi, bu alanın emek lehine yeniden düzenlenmesi gerektiği dile getirildi.

Göçmen ev işçileri üçlü sömürü kıskacında

Ayrıca göçmen ev işçilerinin maruz kaldığı hak ihlalleri de gündeme getirildi. Pasaportlarına el konulan, şiddet ve tacize karşı korunmayan, acil durumlarda başvurabilecek merkezlere erişimi olmayan göçmen işçilerin yaşadıkları “görünmezlik” ve sessizce ülkelerine gönderilmeleri eleştirildi. “Kadın, göçmen ve işçi olmak; üçlü baskıya dönüşüyor” denilerek yasal korumanın aciliyeti vurgulandı.

Talepler net: ILO 189 imzalanmalı, uygulanmalı

Ev işçileri başta olmak üzere bakım emeği veren kadınların sosyal güvenceden, emeklilik hakkından ve yaşanabilir ücretten mahrum bırakılmasının açık bir eşitsizlik olduğuna dikkat çekilen açıklamada, talepler madde madde sıralandı.

Ev işçilerinin temel talepleri arasında ILO C189’un ve şiddete karşı ILO C190’ın imzalanması ve uygulanması, 10 gün sınırının kaldırılması, kamu kreşlerinin artırılması, sosyal yardım adı altında güvencesizliğin kaldırılması ve İstanbul Sözleşmesi’ne yeniden dönülmesi yer aldı.

“Susmayacağız, haklarımızı alana kadar mücadele edeceğiz”

Basın açıklaması, “Yaşasın ev işçilerinin örgütlü mücadelesi!” ve “Haklarımızı alana kadar susmayacağız!” sloganlarıyla sona erdi. İmece, mücadelelerinin yalnızca kendi hakları için değil, bakım emeği veren tüm kadınlar ve işçiler için olduğunu vurgulayarak Çalışma Bakanlığı’na ve TBMM’ye bir kez daha çağrıda bulundu.

Eyleme, feminist ve sosyalist kadın örgütlerinden destek geldi. Aralık Feminist Kolektif, Kadın İşçi, Sosyalist Kadın Meclisi, Kadınların Kurtuluşu, Kızıl Partili Kadınlar ve DEM Parti Kadın Meclisi temsilcileri basın açıklamasına katılarak ev işçilerinin taleplerine destek verdiler. Ayrıca DEM Parti İstanbul milletvekilleri Özgül Saki ve Kezban Konukçu da alandaydılar.

ILO C189 nedir?

ILO C189, yani Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 189 No’lu Sözleşmesi, “Ev İşçileri İçin İnsana Yakışır İş Sözleşmesi” olarak bilinir. 16 Haziran 2011’de ILO’nun 100. Uluslararası Çalışma Konferansı’nda kabul edilen sözleşme, dünya genelinde ev işçiliği yapan milyonlarca kişinin temel işçi haklarını tanıma ve koruma amacı taşır.

Dünya genelinde yaklaşık 70 milyon ev işçisi, çoğu zaman kayıt dışı, uzun saatler ve düşük ücretle çalıştırılıyor. Sosyal güvenceden, sigortadan ve emeklilik hakkından mahrum, taciz ve istismara açık bir ortamda, korumasız biçimde çalışıyor. ILO C189, bu durumu sona erdirmek için ev işçiliğini resmen “iş”, ev işçisini “işçi” olarak tanımlar. Bu tanım, devletlere ev işçilerine yönelik yasaları ve denetimleri düzenleme yükümlülüğü getiriyor.

ILO C189’un kabul edildiği 2011’den bu yana aradan geçen 14 yılda sadece 40 ülke sözleşmeyi imzaladı. Ev işçilerinin sendikası İmece, Türkiye’de de bu sözleşmesinin imzalanması için yıllardır mücadele ediyor.